Pırlanta Kesimi (Cut)
Elmas cevherinin işlenmiş hali olan pırlantanın insan eliyle yaratılan tek özelliği olan kesim, pırlantanın güzelliğinin belirlenmesindeki en önemli özelliktir. Pırlantanın gözleri kamaştıran ışıltısı, kesimin ustalığına ve kullanılan teknolojiye bağlıdır. Kesim ne kadar iyi ise, pırlantanın parlaklığı, ışıltısı ve kıvılcımı o denli fazla olacaktır.
Pırlantanın kesim kalitesini, pırlantanın ışığı yansıtma ve kırma oranları belirlemektedir. Doğru oranlarda hassasiyetle kesilmiş pırlantanın bir yüzeyinden giren ışık diğer yüzeyinden (gemologların tabiriyle tablasından) yansır ve dağılarak “taç” denilen üst kısmından yayılır.
Pırlanta üç bölümden oluşur. Taç, kemer ve külah.
Kemerin üstünde bulunan bölüme “Taç” denir. Taç bölümünde 33 adet faset bulunur. Taç bölümünde bulunan fasetlerin sayısı fazla olduğu için, bu bölümde daha fazla yansıma ve parlaklık gözlemlenir. Bundan dolayı taç bölümü, pırlantanın geneline göre daha beyaz görünür.
“Kemer” bölümü doğal, cilalı ya da fasetli olabilir. Kemer kalınlığı pırlantanın parlaklığını etkiler. Kalın kemerli bir pırlanta da daha mat ışıldama görünür. İnce kemerli pırlanta ise mıhlamaya (taşın metal aksam üzerine yerleştirilmesi) karşı dayanıksızdır. Kemer, pırlantayı sağlam tutan önemli bir bölümdür. Kemer olmasaydı, pırlanta mevcut görünüşsel işlevlerine sahip olmayacaktı.
Kemerin altında bulunan bölüme “külah” denir. Külah bölümünde 24 faset bulunur. Külah bölümü pırlantaya giren ışığın dışarı yansımasını sağlar. Külah ne kadar doğru açıyla kesilmiş ise, pırlantaya giren ışık yansıyarak yine taçtan çıkar. Böylece pırlantada optimum parlaklık sağlanmış olur.
Kimi zaman külah ucuna da faset atılabilir. Bu faset ile pırlantanın en hassas kısmı olan külah ucunda oluşabilecek hasarlar önlenmiş olur. Elmas dünyanın en sert cevheri olsa da, pırlanta belirli yönlerden gelen darbelere karşı dayanıksızdır ve çabucak kırılabilir.
Çap, pırlanta kemerinin bir uçtan diğer uca kadar olan ölçüsüdür. Derinlik, pırlantanın tabladan külah ucuna kadar olan yüksekliğidir.
İyi kesilmiş bir pırlanta, parlaklığını en iyi yansıtan doğru açılardaki yüzeylerden (fasetlerden) oluşur. Bununla birlikte pırlantanın şekli (biçim) ve pırlantanın kesim tekniği birbirinden farklı olgulardır. Pırlantanın şekli (yuvarlak, prenses, damla, markiz, oval, zümrüt kesim gibi) zevke göre değişiklik gösterir.
Pırlanta Kesim Teknikleri
İdeal kesim: Pırlantanın içine giren neredeyse ışığın tamamının yüzeyden yansımasını sağlayan kesime ideal kesim denir. Pırlanta kesim tekniklerinin içinde en mükemmel olanı ideal kesimdir. Pırlantanın tabla kısmı iyi kesime göre daha küçük tutularak ışıltısının daha iyi olması sağlanmıştır. Bu arada ideal kesim tekniği de kendi içinde mükemmel, çok iyi ve iyi gibi kesim kalitelerine ayrılmıştır.
İyi kesim: İdeal kesime yakın bir kesim tekniğidir. Pırlanta yüzeyi (tablası) ideal kesime göre biraz daha geniştir. Giren ışığın neredeyse tamamını yansıtır. Fiyat olarak ideal kesime göre daha uygundur.
Sığ kesim: Kesimin yeterince derin olmaması durumudur. Işığın külahtan kaçmasına yol açar ve pırlantanın yeterince parlamamasına neden olur.
Derin kesim: Pırlantanın kemer kısmı ile kulet (külah ucu) kısmının arasındaki mesafenin fazla tutulmasıyla oluşan kesimdir. Derin kesim ışığın bir kısmının pırlantanın “külah” olarak adlandırılan alt kısmından kaçmasına neden olarak parlamamasını sağlar.
Pırlanta Kesim Standartları
Uluslar arası pırlanta sertifikalarında pırlanta kesimi standartları belirlenmiş ve aşağıdaki şekilde sınıflandırılmıştır.
Mükemmel (Excellent): Pırlantanızın mümkün olanın en iyisi olmasını istiyorsanız tercih edeceğiniz kesimdir. Pırlanta fiyatlarında kesimden kaynaklı fiyat artışını en fazla sağlayandır.
Çok iyi (Very Good): Mükemmele yakın kalitededir. Fiyat olarak daha uygun ve kalite bakımından da yüksek değerde olduğu için akıllıca bir seçim olacaktır.
İyi (Good): Kalite ve güzellikten ödün vermek istemeyen müşterilerin mükemmel şekilde maliyet tasarrufu yapmasını sağlayan kesimdir.
Vasat (Fair & Poor): Giren ışığın az bir kısmını yansıtan zayıf olarak derecelendirilen kesimdir. Daha çok karat ağırlığını yüksek tutmak için yapılan bir kesimdir. Birçok kuyumcuda ve mücevherat mağazalarında bulunabilir. Pırlantanızın ışıldamasını istiyorsanız bu pırlanta kesimi tavsiye edilmez.
Pırlanta da Cilalama Nedir?
Cilalama işlemi kesim işleminin en son aşamasıdır. Taşın tüm kesim oranları belirlenir. Cilamama işleminin en önemli aşaması Blocking işlemidir. Bu uygulama taşın genel performansını belirleyen en önemli kısımdır çünkü simetri burada oluşturulur. Ebatı küçük olan taşlar daha az sayıda faset belirlenerek cilalanır. Büyük taşlar için parlatma işlemi gerçekleştirilir ki bu da taşın parıltısını ve ateşini etkiler. Simetri ve kesim değerleri taşın mat- cansız görünmesine veya ateşli- canlı görünmesinde etkilidir.
Pırlanta da Simetri Nedir?
Bir pırlanta da aranan simetri, pırlantayı karşımıza aldığımızda veya tepeden baktığımızda, her kesitinin uygun açılar oluşturması, orta aks belirlendiğinde kesit doğrularının eşit uzunluğa sahip olmasıdır . Bir pırlantanın simetrik olduğunu, pırlantayı üç boyutta ve tüm yüzeylerini çevirip tespit edebiliriz. Bunun için taşa, tepeden bakmamız ve yan yüzeylerinden 360 derecelik çevirme işlemi yapmamız gerekir. Her hangi bir kesitinin orta, dikey ve yatay akslarla yaptığı açılar, aksların her iki taraflarında da eşit açılarda olmalıdır. Yukarıda detaylıca anlatıldığı gibi kesim, pırlantanın en hassas belirleyicisidir. İyi kesilmemiş bir pırlanta, simetrik vasfa sahip olmayacaktır. Bu da pırlantanın içerisine giren ışığın, pırlatanın her kesitinde farklı açılarla yansıma yapmasına neden olacak ve parlaklığı direkt etkileyecektir. Çoğu pırlantanın simetri özelliklerini çıplak gözle ayırt etmemiz mümkün değildir. Bu nedenle uluslararası geçerliliği olan, güvenilir kuruluşların sınıflandırma yaptığı pırlantaları seçmeniz, size hem ürün kalitesi hemde ücret yönünden kazanç sağlatacaktır. Kısacası; ödemiş olduğunuz ücretin tamamını pırlantanıza ödemiş olup, varsayımlarla nitelendirilen taşlara değerinden fazla ödeme yapmamış olacaksınız.
Sizlere pırlanta simetrisi ile ilgili daha etkili bilgi aktarabilmek için aşağıdaki resimli anlatımı hazırladık.
Nelere Dikkat Etmeliyim?
– Kesim 4C özellikleri arasında önem bakımından en başta gelir. Pırlanta ışıltısını kesimine borçludur.
– İyi bir kesim ışığa tutulduğunda gökkuşağının tüm renklerini bir kıvılcım gibi gözünüze yansıtır
– Sertifikalı pırlanta mücevher alıyorsanız sertifikadaki kesim sınıfının en kötü ihtimalle “Good” olmasına dikkat ediniz.
DİKKAT: Alacağınız pırlantanın kesim niteliklerinin, uluslararası geçerliliği olan gemoloji kuruluşları tarafından belirlenmiş olması, seçeceğiniz taşın gerçek kesim özelliklerini bilmenizi sağlayacaktır. Unutmayınız ki; pırlanta kesimi, taşınızın parıltısını ve ateşini direkt etkilemektedir. Aldatılmamak için uzman kuruluşların belirlediği değerleri yansıtan, uluslar arası geçerli sertifikalı ürünleri tercih ediniz.
